Năm ngoái, một nhóm 3 thợ ảnh ở California đã lao vào cơn sốt đầu tư chứng khoán online. Họ bị thôi thúc bởi những kỳ vọng lớn, những khoản lãi đạt được từ rất sớm và đám đông nhà đầu tư online xung quanh.
Giữa tháng 1 năm nay, Chris Garcia (32 tuổi) lắp thêm màn hình thứ 2 để hiển thị tài khoản giao dịch trên Robinhood Markets. Anh thường xuyên nhìn sang, chứng kiến tài khoản tăng lên 23.400 USD, hơn gấp 4 khoản đầu tư ban đầu. Chỉ trong vài ngày, Garcia kiếm được số tiền còn hơn cả tháng đi làm.
“Này, hai người định mua Lamborghini màu gì?”, Garcia nhắn tin cho hai người bạn là Mike Norkin và Alex Ela – cũng là thợ ảnh, đùa về việc thị trường tăng có thể giúp họ có cả trăm nghìn USD mua xe sang. “Tôi sẽ mua 3 chiếc luôn”, Norkin (41 tuổi) cho biết. Tài khoản của anh trên nền tảng giao dịch trực tuyến Robinhood đã lên 52.500 USD.
Garcia và con gái tại căn nhà ở California. Ảnh: WSJ
Năm ngoái, khi đại dịch khiến công việc chụp ảnh gián đoạn, ba người đã tìm ra sự hào hứng mới trong đầu tư chứng khoán online. Có thời điểm, họ kiếm được số tiền hơn kỳ vọng rất nhiều. Cả ba đều lên kế hoạch trả nợ và tiết kiệm.
Mỗi ngày, họ trao đổi với nhau hơn 50 tin nhắn trong nhóm và họp video vài lần để bàn bạc chuyện đầu tư. Cả ba ghi lại thay đổi số dư tài khoản vào một tài liệu chung. Đến tối, họ lại cùng chơi game online.
“Khi chơi game và thắng, bạn cảm thấy hứng khởi. Robinhood cũng thế thôi, khi thấy tài khoản tăng lên, bạn cũng có cảm giác tương tự”, Garcia nói.
Nhà đầu tư nhỏ luôn là một phần của thị trường. Họ có thể trao đổi mẹo đầu tư trong hiệu cắt tóc, qua email hay các nền tảng tin nhắn trực tuyến.
Tuy nhiên, cơn sốt lần này khác hẳn, dù là với cổ phiếu như GameStop hay tiền số như Dogecoin. Các mạng xã hội và ứng dụng giao dịch trực tuyến như Robinhood đã cho nhà đầu tư cơ hội giao dịch với hàng triệu người khác trên thế giới. Họ kết nối với nhau trên Internet, cũng như các game online có nhiều người chơi vậy, và tạo nên cơn sốt đầu tư vào các mã cổ phiếu riêng lẻ. Ứng dụng Robinhood ghi nhận hơn 2,6 triệu lượt tải chỉ trong tháng 3/2020, theo JMP Securities.
Rất nhiều nhà đầu tư mới không ngần ngại đầu tư theo những gì bạn bè chia sẻ trong nhóm hoặc thông tin người lạ đăng trên Facebook. Nói tóm lại, việc đầu tư của họ là một hoạt động cộng đồng.
Garcia, Norkin và Ela cũng nằm trong nhóm đó. “Anh có hơn 1.000 USD trong Robinhood không?”, Ela nhắn Garcia, “Nếu có, tôi nghĩ nên dùng margin đi”. “Ừ, nhưng mà nó là cái gì?”, Garcia hỏi.
Ela tại Studio ở California. Ảnh: WSJ
Đến đầu năm nay, cả ba người bạn đã tăng quy mô giao dịch đáng kể, nhờ dùng margin (vay tiền để đầu tư chứng khoán). Thông thường, người giàu hoặc các quỹ đầu tư mới làm điều này. Nhưng trong Robinhood, bất kỳ ai sở hữu 2.000 USD – chứ không phải 1.000 USD như Ela đề cập – đều có thể đi vay. Đây là quyền lợi của các tài khoản hạng Vàng.
Trong 8 tháng, Ela (30 tuổi) đã rót hết tiền tiết kiệm và phần lớn thu nhập vào thị trường, tổng cộng khoảng 30.000 USD. Norkin – người đang có 3 con nhỏ – cũng đổ vào con số tương tự. Garcia – mới lên chức bố – cũng chuyển vào đây 4.500 USD tiền tiết kiệm và các khoản tiền hỗ trợ trong đại dịch.
Ela vào làm tại studio của Norkin sau khi tốt nghiệp Đại học California. Việc học hành khiến anh nợ khoảng 85.000 USD, cả học phí và nợ thẻ tín dụng. Khi đại dịch tràn đến California, các trường học đóng cửa. Nghề chụp ảnh cho trường cũng ảm đạm theo. Ba người bắt đầu tìm đến Robinhood.
Ban đầu, Norkin rất lo lắng vì từng mất tiền vào vàng và cổ phiếu công nghệ và nhiều năm trước. Garcia thì là người vốn thận trọng. Giao dịch là điều mà cha mẹ anh – những người nhập cư từ Mexico – không bao giờ làm.
Nhưng sau đó, họ bắt đầu chia sẻ mẹo chơi chứng khoán trên nhóm. Và đến mùa thu, nhóm bạn đã có thời gian biểu mới. Cứ 5h30 sáng, cả ba đăng nhập vào tài khoản và bàn bạc về các khoản đầu tư tiềm năng trước khi thị trường mở cửa. Họ thích thú với ngành xe điện và mua nhiều cổ phiếu Tesla, Lordstown Motors, Westwater Resources. Họ đặt cược vào tiêu thụ khí đốt trong đại dịch, nên đổ tiền vào một quỹ ETF dầu. Họ còn rót tiền vào các cổ phiếu có biến động giá lớn, như công ty kinh doanh cần sa Sundial Growers (Canada).
Ela đã dùng thẻ ghi nợ do Robinhood phát hành để lấy tiền trong tài khoản trả cho chuyến du lịch Mexico với bạn gái. Norkin và vợ thì đi Yellowstone. Khi số dư tài khoản tăng lên, cả ba thúc giục nhau đặt cược mạnh tay hơn khi năm 2020 sắp kết thúc.
Ela là người liều lĩnh nhất, khi thực hiện 1.600 giao dịch năm ngoái – lớn hơn nhiều các bạn của mình. Anh tham gia một nhóm đầu tư khác và bàn bạc với nhiều người lạ, trong đó có một kỹ thuật viên chụp X-quang tại Texas và một phóng viên ở Ấn Độ. Thông thường anh mua vào buổi sáng và bán ra buổi chiều, tổng trị giá giao dịch 700 USD, trong suốt tháng 12 và tháng 1.
Norkin và ba con gái trong phòng khách gia đình. Ảnh: WSJ
Norkin thì nằm mơ cũng thấy cổ phiếu và tỉnh giấc nửa đêm để xem tài khoản. Anh tham gia nhiều nhóm khác nhau trên Facebook về mẹo đầu tư. Hồi tháng 1, anh đã bán cổ phần tại Tesla, lời 14.000 USD.
Cùng tháng đó, cả ba mua cổ phiếu GameStop khi giá chưa đầy 80 USD. Họ mua đi bán lại khi mã này bắt đầu lập đỉnh ở mức không tưởng. Tài khoản của Norkin và Garcia vì thế cũng lên kỷ lục.
Đến sáng ngày 28/1, Robinhood không cho phép Ela mua cổ phiếu GameStop nữa. Anh chỉ có thể mua bán hợp đồng quyền chọn. Cùng ngày, mã này lên gần 500 USD, rồi lao dốc khi giới hạn mua được áp dụng. Cả ba thì lại muốn mua sau khi giá giảm. “Chúng ta phải đi kiện thôi”, Norkin nhắn tin vào nhóm.
Robinhood thì nói rằng họ không bao giờ muốn người dùng thua thiệt. Họ hạn chế mua một số mã để đáp ứng yêu cầu từ trung tâm thanh toán bù trừ mà thôi.
Garcia sau đó đăng lên diễn đàn Reddit về cách phàn nàn lên Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC), đồng thời kêu gọi mọi người giữ giá cho mã này. Cổ phiếu GameStop đã xuống dưới 100 USD chỉ trong vài ngày.
Dù vậy, ba người bạn vẫn lạc quan và tiếp tục suy nghĩ về cách tiêu số tiền lời. Norkin muốn mua một ngôi nhà và lập quỹ lương hưu. Garcia sắp có con và muốn mở tài khoản cho con. Ela thì lên kế hoạch trả nợ học phí và thẻ tín dụng.
Một ngày, Ela đọc được thông tin về một SPAC (công ty thành lập với mục đích đặc biệt) có tên Churchill Capital Corp. IV (CCIV) muốn mua hãng xe điện Lucid Motors. Từ tháng 1, cả ba bắt đầu mua cổ phiếu công ty này. Ela còn dùng margin.
Sáng 22/2, cổ phiếu CCIV tăng vọt, danh mục của Ela lập đỉnh mới tại 89.000 USD – gấp 3 vốn ban đầu. Tuy nhiên, thương vụ được thông báo sau khi thị trường đóng cửa. Mã này lập tức lao dốc. Tuy nhiên, vì Robinhood không cho giao dịch sau 3h chiều, cả ba không có cách nào để thoát ra.
Sáng hôm sau, Ela thức dậy chỉ để thấy CCIV giảm 39%, khiến anh mất 50.000 USD. Việc này khiến anh bị Robinhood yêu cầu nạp thêm tiền để trả bớt số đi vay (margin call). Ela đã phải bán cổ phiếu để làm điều này.
Norkin và Garcia cũng thua lỗ vì CCIV và các cổ phiếu xe điện khác trong 2 tuần sau đó. Khi bị yêu cầu margin call, cả hai nhận ra họ còn chưa hiểu biết đầy đủ về số nợ mình đã vay.
Cuối ngày hôm đó, Ela cho biết anh đã khóc khi nghĩ đến khoản thiệt hại khổng lồ. Anh tự an ủi mình bằng một bữa thịt nướng. Còn bạn bè mua thêm rượu đến làm qua cho Ela. Hôm đó cũng là sinh nhật anh.
Sáng hôm sau, lần đầu tiên trong nhiều tháng, Ela im lặng trong nhóm chat. “Bữa tiệc tối qua thế nào Alex? Có khiến anh quên đi khoản đầu tư đáng kinh ngạc của chúng ta không?”, Garcia chat vào nhóm. “Chúng tôi đã cho anh ấy uống đủ rượu rồi”, Norkin trả lời.
Tuy nhiên, Ela không bị đau đầu vì uống rượu. Anh chỉ thấy chán nản. Norkin và Garcia cũng vậy. Vài tuần sau đó, họ ngừng cập nhật tài liệu chung về biến động tài khoản. Studio ảnh cũng mở lại khi các sinh viên quay lại trường học. Nội dung nhóm chat cũng chỉ xoay quanh chụp ảnh và cuộc sống cá nhân.
Ela đã rút hết tiền khỏi thị trường và lên kế hoạch trả nợ. Garcia thì đổ toàn bộ tiền vào Tesla, Coinbase Global và một SPAC do tỷ phú William Ackman chống lưng. Norkin vẫn giữ nguyên trạng thái tài khoản để chờ hồi phục.
Khi tổng kết lại, Garcia lãi gần 700 USD. Norkin và Ela thì mất một phần ba số vốn. “Chúng tôi từng đùa về việc mua Lamborghini. Nhưng cuối cùng thì cả ba đều bị kéo xuống mặt đất và giờ chỉ mong nuôi được gia đình”, Norkin nói.
Link gốc tại đây.
VnExpress tổng hợp theo WSJ
